پيشگفتار بر عرف پارلماني: خاستگاه‌‌هاي اوليه پارلمان انگليس (2)

خاستگاه‌هاي اوليه‌ي پارلمان انگليس

براي خواندن برگردان بخش اول اين پيشگفتار اينجا را كليك كنيد.

برگزاري مجامع بزرگان، رزمندگان، يا اعضاء‌ قبيله، جماعت، يا شهر براي اخذ تصميم‌ها يا ارايه‌ي نظرها در مورد امور مهم بي‌ترديد رسمي كهن‌تر از تاريخ است. طبق يك نظر رايج، سنت خود ما از روند پارلماني چه بسا در روش‌هاي زندگي قبايل آنگلوساكسون پيش از مهاجرت آنان به جزيره‌ي بريتانيا كه در قرن پنجم بعد از ميلاد شروع شد ريشه داشته باشد. در ميان اين مردم قاره‌ي اروپا، قبيله بزرگ‌ترين واحد سياسي منظم موجود بود. از مقايسه با آداب ساير قبايل ژرمني حدس زده مي‌شود كه آزادمردان عادت داشتند در «مجمع دهكده» [1] جمع شوند تا «قوانين- ثانويه‌» [2] دهكده‌ي خود را تدوين كنند و عدالت را به اجرا درآورند. اين گروه‌ها همچنين مرداني را براي نمايندگي خويش در «مجمع-ناحيه» [3] انتخاب مي‌كردند كه به مثابه يك دادگاه فرجام در مورد اختلاف‌هاي بين‌دهكده‌‌اي حكميت مي‌كرد. «مجمع-مردم»‌ [4] نيز، هرچند از نظر اقتدار بالاتر و از نظر ساختار مشابه بود، ارتش شهروندي قبيله را تشكيل مي‌داد.

عقيده بر اين است كه مانند اين مؤسسات به انگلستان انگلوساكسون انتقال يافت، كه در آن «مجمع‌مردم» به «مجمع-استان» [5] بدل شد. در مورد رويدادهاي جزيره‌ي بريتانيا در طول دويست سال پس از نخستين هجمه‌‌هاي انگلوساكسون در اوايل قرن پنجم شناخت تاريخي كمي موجود است. وقتي تصويري از انگلستان آنگلوساكسون در مراحل شكل‌گيري‌اش سربر‌آورد، آشكار مي‌شود كه مجمع-استان،‌ كه بعدها «دادگاه استان» ناميده‌ شد،‌ وسيله‌اي براي حكومت محلي مطيع نظارت عاليه‌ي سلطنت، تحت نظر شاهي است كه از مجمع ملي معروف به «ويتان» [6] يا «ويتاناجموت» [7]‌ مشاوره مي‌گيرد. ويتاناجموت، كه در اصل در هر يك از پادشاهي‌هاي از ابتداء جداگانه‌ي انگليس تأسيس شد و به نظر مي‌رسد كه تمام آزاد مردان صاحب زمين را در برمي‌گرفت، در انگلستان متحد و مسيحي شده معمولاً با دعوت پادشاه برگزار مي‌شد و مركب بود از زمين‌داران عمده، رئيسان دادگاه‌ها،‌ افسران شاه، اسقف‌ها، و رئيسان ديرها كه شاه مي‌خواست در آن حضور يابند. گرچه ويتاناجمونت در عمل يك نهاد دموكراتيك نبود، اقتدار شاه بايد با رضايت آن اعمال مي‌شد و مي‌بايست در انتخاب شاه جديد اعمال نفوذ مي‌كرد.

تهاجم نورمن در سال 1066 انگليس را تحت كنترل نظامي شديد يك دولت فرانسوي زبان قرار داد،‌ اما ساختار ماشين دولتي آنگلوساكسوني عمدتاً دست نخورده باقي ماند.

شاهان نورمن شوراهايي مركب از مقامات دادگاه، بارون‌ها، و اسقف‌ها، كه تعدادشان به اهميت كاري كه بايد مورد بررسي قرار مي‌گرفت بستگي داشت،‌ تشكيل مي‌دادند. اين مجمع در كامل‌ترين شكل خودش به نام «شوراي كبير» [8] شناخته مي‌شد و اساساً به عنوان تدوام ويتاناجموت تلقي مي‌شد. در نظام فئودال، اين وظيفه‌ي هر بارون بود كه در مورد هر موضوعي كه شاه نظر بارون را در مورد آن مي‌پرسيد به شاه مشاوره بدهد. شوراهاي كبير اوليه مجامع فئودالي بودند كه از سوي شاه براي كسب چنين مشاوره‌هايي فراخوان مي‌شدند.

تبديل شوراي كبير به آنچه كه اكنون به عنوان پارلمان شناخته شده تقريباً در قرن‌ سيزدهم و اوايل قرن چهاردهم صورت گرفت. كلمه پارلمان [9] در ابتدا گاهي براي توصيف هر نشست مهمي كه براي مذاكره برگزار مي‌شد به كار مي‌رفت. اين كلمه به صورت رسمي نخست در مورد بعضي از شوراهاي كبير با خصوصيات مشخص در زمان هنري سوم (كه از 1216 تا 1272 سلطنت كرد) به كار رفت. ويژگي متمايز پارلمان‌هاي اوليه اين واقعيت بود كه بارو‌ن‌هاي شورا نه فقط براي بيان نظرات فردي خود در مورد مسائلي كه از سوي شاه در برابر آنان مطرح مي‌شد، بلكه براي مذاكره در مورد هر موضوع ديگري، كل «قلمرو دولت»، امور «شاه و پادشاهي» و نه فقط امور شاه، در آن حضور مي‌يافتند. نخستين پارلمان با چنين خصوصيتي در 1285 تشكيل شد.

دومين تحول مهم در مجمع ملي انگليس كمي بعد از حضور نمايندگان استان‌ها [10] (شواليه‌هايي كه داراي لقب سر بودند) و نمايندگان شهرها و نواحي [11]، يعني نمايندگان جماعت‌ها يا عوام را گردهم‌ آورد، رخ داد. گرچه براي چنين مرحله‌اي سوابقي وجود داشت، نخستين پارلمان ملي كه عوام را در بر مي‌گرفت از سوي ادوارد سوم در 1275 تشكيل شد. ابتداء هدف اصلي از دعوت عوام معمولاً كسب تأييد آنان نسبت به ميزان ماليات بود، و آنان فقط هنگامي در پارلمان حضور مي‌يافتند كه چنين حمايت‌هايي مطلوب بود. با اين حال، بعد از 1311، عوام در هر پارلماني شركت مي‌كردند. تفكيك پارلمان به دو شاخه كه بعدها به عنوان مجلس لردها و مجلس عوام شناخته شد به تدريج صورت گرفت و كمي بعد از 1340 كامل شد.

عنوان‌هاي ساير بخش‌هاي پيشگفتار كه برگردان آن‌ها به زودي تقديم خواهد شد:
 توسعه‌ي رويه‌ در پارلمان
 ورود رويه‌ي پارلماني به آمريكا
 راهنماي جفرسون
 راهنماي كوشين
 تكوين قواعد نظام رابرت
 بازنگري‌هاي بعدي تأثير رابرت